Jeśli jesteś początkującym żeglarzem lub żeglujesz bez patentu, ilość lin i ogrom słownictwa związanego z pływaniem może cię kompletnie przytłoczyć. Zwłaszcza jeśli chodzi o wszystkie liny znajdujące się na jachcie.
Część z pojęć znajdujących się w naszym zestawieniu znajdziesz w naszym słowniku pojęć żeglarskich dla liter “A” i “B”. Pozostałe pojawią się w nim przy kolejnych edycjach.
Rodzaje olinowania na jachcie
Należy zacząć od tego, że wyróżniamy dwa rodzaje olinowania: stałe i ruchome. Olinowanie stałe to liny, pręty lub specjalne profile mocujące maszty oraz bukszpryt i wystrzał z kadłubem. Ich zadaniem jest przenoszenie na kadłub obciążeń zarówno statycznych, jak i dynamicznych pochodzących od naporu wiatru i pracy jachtu na fali. Ich mocowania mogą być przytwierdzone w różnych jego częściach (stąd ich różne nazwy, biorące się od miejsca zamocowania). Drugi koniec jest mocowany do pokładu lub innych stałych elementów omasztowania. Podczas żeglugi i wykonywania manewrów nie pracuje się linami olinowania stałego (stąd ich nazwa), jedynie raz na jakiś czas dokonuje się korekty napięcia.
Olinowanie ruchome stanowi system lin (miękkie stalowe lub włókienne) oraz bloków, służących do obsługi takielunku czy innych elementów osprzętu, np. miecza, płetwy sterowej. Są to między innymi: fały i kontrafały, szoty, brasy, topenanty, dirki, gai, obciągaczy bomów, halsów, szkentli itp.
Olinowanie stałe:
Wanty – liny stabilizujące maszt w płaszczyźnie prostopadłej do płaszczyzny symetrii kadłuba jednostki pływającej. Wanty występują parami, symetrycznie na obu burtach. Wykonane zazwyczaj z lin plecionych z drutów (stal węglowa) powlekanych warstwą cynku. Mocowane są do masztu specjalnymi okuciami, a do kadłuba za pośrednictwem podwięzi wantowych lub burtowych – obie nazwy są prawidłowe. Rozmiar, liczba oraz układ want zależy od wielkości masztu i przeznaczenia jednostki pływającej.
Sztagi – liny te utrzymują maszty w płaszczyźnie symetrii kadłuba. Biegną od masztu do sztagowników mocowanych w pokładzie lub do innych drzewc. Na jednostkach mniejszych rozmiarów sztag umieszcza się na maszcie na jednym okuciu z wantami. Mogą być na nich rozpięte żagle (sztaksle). W zależności od miejsca ich mocowania wyróżniamy: sztagi dziobowe, sztagi międzymasztowe, achtersztagi, baksztagi oraz sztagi drzewc pomocniczych.
Forsztag – to lina biegnąca od masztu do dziobu. Przeciwdziała siłom pochylającym maszt w kierunku rufy. Forsztag biegnie wzdłuż diametralnej kadłuba. Na małych jachtach występuje tylko jedna taka lina, nazywana wtedy sztagiem. Na większych żaglowcach spotyka się kilka takich lin. Wtedy pierwsza od dziobu nosi nazwę forsztagu, a następne w kierunku rufy to trumsztag, bombramsztag, bramsztag, stensztag i sztag.
Jumpsztag – usztywnia stengę masztu na zginanie w kierunku rufy. Biegnie od topu masztu i rozparty o jumpsaling wraca w kierunku masztu. Służy do stabilizacji stengi.
Achersztag – biegnie od topu masztu w kierunku rufy, tam mocowany jest na pokładzie.
Baksztagi – lina należąca do olinowania stałego. Biegnie od topu masztu do burty jachtu w kierunku rufy. Na jachcie znajdują się dwa baksztagi, lewoburtowy i prawoburtowy. Baksztagi występują parami. Pracują na zmianę, czyli gdy baksztag nawietrzny pracuje, baksztag zawietrzny jest wyluzowany. Luzowanie i wybieranie odbywa się w czasie zwrotu przy przechodzeniu grota na nową nawietrzną. Baksztagi mocowane są na maszcie przy stensztagu lub przy topie. Na pokładzie w okolicy pokładu rufowego.
Olinowanie ruchome:
Fały – nazwę tę noszą wszystkie liny służące do stawiania żagli, niektóre z lin podnoszących ruchome części omasztowania oraz liny do podnoszenia płetwy sterowej oraz miecza. Jeśli poluzowanie fału nie powoduje opuszczenia danego elementu pod wpływem siły ciężkości to stosuje się linę o działaniu przeciwnym – kontrafał. Każdy fał służy konkretnemu celowi, a jego pełna nazwa powstaje poprzez połączenie z nazwą elementu, który jest podnoszony, np. fał foka (inaczej fokfał), fał grota (grotfał), fał miecza, fał piku (pikfał) itp.
Fał grota – lub żagla podnoszonego na innym maszcie, np. bezana, bywa przeważnie wykonywany z jednego odcinka liny miękkiej, bawełnianej czy syntetycznej, albo składa się z dwóch części: giętkiej liny stalowej i liny włókiennej. Stalowy odcinek fału prowadzony jest przez krążek w topie masztu lub luźno zamocowanym bloku w okuciu sztagu; odcinek włókienny służy do ręcznego wybierania fału i okładania go na knadze umocowanej na maszcie, do kołkownicy na pokładzie, do napinacza mocowanego na maszcie czy pokładzie – jednym słowem do urządzenia służącego temu celowi, a używanego na danym jachcie.
Pikfał – lina do podnoszenia żagla gaflowego. Fał ten mocowany jest do piku gafla zazwyczaj przez wodzik (prowadnicę). Przy żaglu występuje w parze z gardafałem. Podczas stawiania ożaglowania w pierwszej kolejności wybierany jest pikfał, aby unieść pik gafla, a następnie oba pikfał i gardafał.
Gafelfał – mocowany jest do szpony albo do okucia gardy i wtedy często nazywany jest gardafałem. Służy do stawiania i zrzucania żagla gaflowego poprzez zmianę wysokości przymasztowego końca gafla. Gardafał mocowany jest do gardy gafla.
Podczas stawiania i zrzucania żagli gaflowych korzysta się z dwóch fałów: gardafału oraz liny obsługującej drugi koniec gafla – pikfału. Przy stawianiu najpierw wybierany jest pikfał, aby unieść pik gafla, następnie gardafał i pikfał jednocześnie. Bloki obu fałów znajdują się blisko topu masztu.
Fał roboczy – często nazywany jest „jolą”. Jest to dodatkowa lina do podnoszenia opuszczania np. zapasowego żagla.
Kontrafały – Lina służąca do opuszczania bądź zrzucania ruchomych elementów ożaglowania, omasztowania lub innych np. płetwy sterowej. Jest liną o działaniu przeciwnym do fału. Stosowana tam, gdzie siła ciężkości nie wystarcza, aby opuścić element uprzednio podniesiony przy użyciu fału. W przypadku ożaglowania biegnie od rogu fałowego w dół i służy do ściągnięcia żagla na pokład.
Szoty żagli mocowanych do bomów – pozwalają zmieniać położenie żagla przez wybieranie lub luzowanie.
Szoty żagli dziobowych – mocowane do ucha szotowego. Zazwyczaj posiadają po dwa szoty (lewy i prawy). Dzięki czemy w drodze na śródokręcie omijają maszt. Prowadzone są przez kipy, bloki zwrotne albo kabestan i mocowane na ogół do knag na pokładzie.
Kontraszot – to lina pracująca w kierunku przeciwnym niż szot. Zadaniem kontraszota jest utrzymanie bomu lub rogu szotowego żagla w określonym, stałym położeniu przez dłuższy czasu.
Topenanta – lina podtrzymująca wolny koniec (nok) poziomych drzewc – bomu lub rei. Biegnie od noku bomu do topu masztu, a stamtąd na pokład. Bywa zastępowana przez teleskopowy obciągacz bomu, który spełnia jednocześnie funkcję topenanty i obciągacza.
Obciągacz bomu – talia lub równoważne mechanicznie urządzenie hydrauliczne zamocowane między bomem a stopą masztu albo w pobliżu. Zapobiega podnoszeniu bomu przez żagiel i w ten sposób umożliwia redukcję skrętu żagla oraz nieznacznie zmniejsza obciążenie talii bomu. Hydrauliczny obciągacz bomu (albo stały, wykonany przy użyciu teleskopu z najczęściej metalowych rurek) może także poza zasadniczą funkcją podtrzymywać bom (czyli zastępować topenantę).
Dirki – lina biegnąca od noku bomu na ukos do górnej części masztu, służąca do podtrzymywania bomu. Na każdy bom przypadają dwie dirki, przy czym wybierana jest dirka nawietrzna, zaś zawietrzną luzuje się, aby nie odkształcała i nie przecierała żagla.
Na jednostkach o ożaglowaniu bermudzkim zamiast dwóch direk stosuje się topenantę. Stosowane też bywają dwa lazy jacki, które konstrukcyjnie przypominają dirki.
Źródło: wikipedia, opracowanie własne, internet
Maxus 33.1 RS
- Kadłub: 10,45 m x 3,2 m
- Załoga: 8-10 osób
- Żagle: 40 m^2 (fok + grot)
- Udogodnienia: koło sterowe, ster strumieniowy, echosonda, ogrzewanie Webasto, prysznic w kokpicie, radio z MP3 i TV, bimini, szprycbuda, nagłośnienie w kokpicie, oświetlenie LED, kuchenka gazowa, mikrofalówka, lodówka
Antila 30
- Kadłub: 9,3 m x 2,95 m
- Załoga: 10 osób
- Żagle: 38m^2 (fok + grot)
- Udogodnienia: silnik 15 KM stacjonarny, ogrzewanie, lodówka Waeco, grot pełnolistwowy, patent do kładzenia masztu, rolfok na sztywnym sztagu, radio CD/MP3, instalacja 12V / 230 V, gniazdo do ładowania telefonu, 3 zamykane kabiny
Nautika 830
- Kadłub: 8,3 m x 2,9 m
- Załoga: 8 osób
- Żagle: –
- Udogodnienia: jacht motorowy dostępny bez patentu, lodówka sprężarkowa, ogrzewanie Webasto, silnik Marcury 50KM z elektrycznym trymem, instalacja wody pitnej, radio z MP3 oraz TV, kuchenka gazowa, 2 zamykane kabiny (max 6 osób).
Antila 24.4
- Kadłub: 7,4m x 2,6m
- Załoga: 6-8 osób
- Żagle: 30 m^2 (fok+grot)
- Udogodnienia: ogrzewanie Webasto, lodówka Waeco, kabestany Andersen, oświetlenie LED, bramka do kładzenia masztu, sztywny sztag, roll fok, kuchenka gazowa, kabina WC, silniki Mercury Sailpower 5KM, panel solarny.